Het onderzoek ‘Opcirkelen in de bouw’ geeft praktische aanbevelingen en bevindingen aan de hand van zes onderzoeksvragen.
Project: Opcirkelen in de Bouw
Keten: Bedrijven en overheden
Thema: Vertrouwen, gedrag en acceptatie
Impact: Een tastbare bijdrage aan het hergebruik van materialen en reductie van materiaalgebonden CO2 door het opschalen van circulariteit in de bouw.
De afgelopen twee jaar heeft een verzameling van bedrijven en overheden zich geschaard achter het programma ‘Opcirkelen in de Bouw’ van de Nationale Wetenschapsagenda (NWA). Doel van het project was een tastbare bijdrage leveren aan opschaling van circulariteit in de bouw, met een focus op het optimaal inzetten van secundaire bouwmaterialen uit bestaande bouw en een reductie van de uitstoot van broeikasgassen gerelateerd aan het gebruik van bouwmaterialen.
Het programma ontwikkelde kennis over de volgende zes vragen:
Wat is de vraag en aanbod van materialen?
De vraag naar bouwmaterialen in de woningbouw overstijgt het aanbod van secundaire (teruggewonnen) bouwmaterialen uit de sloop aanzienlijk de komende decennia.
Vraag en aanbod weet elkaar onvoldoende te vinden, zowel in kwantiteit, tijd en locatie. Het blijkt zinvol om hergebruik en recycling regionaal of zelfs nationaal te organiseren. Dat is efficiënter in de opschaling van opwerkingstechnieken. De milieuimpact van het extra transport voor veel materialen is relatief klein. Thema’s als levensduurverlenging en het gebruik van hernieuwbare grondstoffen zijn belangrijk om de mismatch tussen vraag en aanbod te reduceren.
Welke opwerkingstechnieken zijn beschikbaar?
De milieuwinst van diverse manieren van opwerken van elf materialen is onderzocht. Of een materiaal of bouwelement in de praktijk herbruikbaar is hangt van vele aspecten af zoals technische prestaties, eisen die aan een materiaal worden gesteld vanuit de nieuwe toepassing, haalbaarheid vanuit perspectief van slooptechniek of economische aspecten. De focus ligt op de milieuimpact van de verschillende opwerkingstechnieken.
Hoe maken we het meetbaar?
Er is nog geen eenduidige manier gevonden om circulariteit te meten. Voor het meten van circulariteit zijn er vooralsnog verschillende methodes op verschillende abstractieniveaus, en is per project maatwerk vereist. Dit maakt het lastig om eenduidig scenario’s met elkaar te vergelijken. Maar er zijn al wel genoeg methoden die richting kunnen geven.
Wat zijn de kwaliteitseisen en juridische kaders?
Circulaire economie draait om waardebehoud. Inzetten op hoogwaardig hergebruik van materialen die vrijkomen bij sloop en renovatie biedt kansen om ook voor deze materialen maximaal waardebehoud te realiseren. De realiteit is echter dat de huidige wet- en regelgeving het hergebruik van dit soort secundaire materialen, producten en elementen nog al eens in de weg staat. Ook ‘kwaliteit’ wordt vaak als belemmerende factor genoemd. De transitie naar meer circulariteit vraagt om nieuwe visies, richtlijnen en regels.
Hoe werkt de keten samen?
Dit onderdeel beschrijft de bevindingen volgens een stappenplan om tot een circulaire businessmodel te komen en laat zien hoe veranderende rollen en samenwerkingsvormen het circulair hergebruik en circulair bouwen (renoveren) ondersteunen. In het plan wordt onder andere aanbevolen om een gezamenlijke visie te definiëren en om eenduidigheid te bereiken over circulaire ambities. De uitdaging is het onderhandelen van de kosten en opbrengsten, het delen van risico’s en samenwerking in nieuwe entiteiten in plaats van lineaire transacties.
Hoe kunnen we circulariteit stimuleren door aanbesteden?
Om circulair aanbesteden succesvol te maken is brede acceptatie van het circulaire gedachtengoed in de interne organisatie nodig. Dat moet op diverse niveaus: op directieniveau (beleid, personeel, geld), maar zeker ook binnen de operationele onderdelen van de organisatie (kennis, motivatie, duidelijke incentives).
Competenties
- Inzichten in de opschaling van circulariteit in de bouw
- Presentatie van zes deelrapporten
Meer weten
- Website Cirkelstad www.cirkelstad.nl/opcirkelen-in-de-bouw
- KIA CE Vertrouwen, gedrag en acceptatie: contactpersoon Bart Volkers bart.volkers@kia-ce.nl